อำเภอบึงสามพัน มีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน ซึ่งตามตำนาน ก่อนที่จะเรียกเป็นชื่ออำเภอบึงสามพันนั้น คนทั่วไปรู้จักบริเวณที่ตั้งของอำเภอบึงสามพันในชื่อของ “ซับสมอทอด” ซึ่งคำว่า ซับสมอทอด ไม่ปรากฏหลักฐานเป็นที่แน่ชัดว่าเรียกขาน ชื่อนี้มานานเพียงใด
ส่วนสาเหตุที่คนทั่วไปเรียกว่าซับสมอทอด นั้นเพราะมีว่า อดีตมี ต้นสมอขนาดใหญ่ ขึ้นอยู่ริมคลอง และต้นสมอต้นนี้ได้เอนลงไปในคลอง ทำให้ผู้คนมองเห็นได้ชัด และดูโดดเด่น กว่าต้นไม้ชนิดอื่นๆ และต่อมาต้นสมอดังกล่าว ก็ได้ถูกน้ำเซาะ และได้ล้มลง ไปในคลองจึงเป็นตำนานของคำว่า “ซับสมอทอด”
ส่วนคำว่าบึงสามพัน เป็นชื่อเรียกของบึงน้ำจืดขนาดใหญ่ ที่มีเนื้อที่ราวประมาณ 323 ไร่ มีความกว้างประมาณ 150 เมตร มีความยาว 3 กิโลเมตร ซึ่งครั้งหนึ่งก่อนปี พ.ศ.2500 บึงแห่งนี้เคยอุดมไปด้วยสัตว์น้ำนานาชนิด โดยเฉพาะจระเข้ ที่ประมาณกันว่าไม่ต่ำกว่า 3,000 ตัว
จนเกิดเป็นคำล่ำลือ เล่าขานปากต่อปากว่า บึงแห่งนี้ นั้น มีจระเข้มากกว่า 3,000 ตัว ก็เป็นได้ จึงได้ถูกขนานนาม เรียกว่า “บึงสามพัน” จนกระทั่งได้ถูกนำมาใช้เป็นชื่อ ของอำเภอบึงสามพัน ในปัจจุบัน
ตามประวัติเมื่อปี พ.ศ.2509 ตำบลซับสมอทอด ได้แยกออกมาจากตำบลบ้านโภชน์ อำเภอหนองไผ่ และต่อมาเมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2518 ตำบลซับสมอทอด พร้อมด้วยตำบลซับไม้แดง ตำบลหนองแจง และตำบลกันจุ ได้แยกออกมาจากอำเภอหนองไผ่ และจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอบึงสามพัน[1] และยกฐานะเป็นอำเภอโดยสมบูรณ์เมื่อวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2522
อำเภอบึงสามพัน เป็นอำเภอทางตอนใต้ของ จังหวัดเพชรบูรณ์ และเป็นอำเภอที่มีการพัฒนาอย่างรวดเร็วอีกอำเภอ เนื่องจากมีจุดตัดทางถนนระหว่าง ถนนทางหลวงหมายเลข 21 (ถนนสระบุรี-หล่มสัก) กับ ถนนทางหลวงหมายเลข
225 (ถนนนครสวรรค์-ชัยภูมิ) อีกทั้งยังเป็นอำเภอทางผ่านไปสู่ตัวจังหวัด
– ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอชนแดน และอำเภอหนองไผ่
– ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอภักดีชุมพล จังหวัดชัยภูมิ
– ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอวิเชียรบุรี
– ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอไพศาลี และอำเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์
จึงทำให้สะดวกทั้งการค้าขาย และการเดินทาง อีกทั้งอำเภอบึงสามพันยังเป็นอำเภอที่มีทิวทัศน์ที่สวยงามอีกแห่งหนึ่งของจังหวัดเพชรบูรณ์ อีกด้วย
รุ่งทิพย์ บุญบำรุง /มนสิชา คล้ายแก้ว ผู้สื่อข่าวจังหวัดเพชรบูรณ์
