มองไปทางไหน ก็เจอลิงไปหมด ลิงเดินสบาย ๆ บนท้องถนน ปีนป่ายรถยนต์ วิ่งเล่นบนหลังคา ชาวต่างชาติอาจคิดว่านี่เป็นฉากในภาพยนตร์ “พิภพวานร” แต่แท้จริงนั้น คือ ภาพลิงครองเมือง คือเรื่องปกติของคนในจังหวัดลพบุรี ปฎิเสธไม่ได้ว่า ลิง กลายเป็นสัตว์คู่บ้านคู่เมืองของลพบุรีไปแล้ว ด้วยวีรกรรมมากมาย ที่บางครั้งดูน่ารัก และบางโอกาส สร้างปัญหาให้กับคนท้องถิ่นและนักท่องเที่ยวไม่น้อย ลิงเหมือนคนมากขึ้นทุกที
การอยู่ใกล้ชิดกับมนุษย์ ทำให้พฤติกรรมของลิงลพบุรี อาจเรียกได้ว่าผิดธรรมชาติ ภาพลิงจ๋อถือขวดน้ำ หรือกระป๋องน้ำอัดลม แล้วยกดื่มเหมือนคน กลายเป็นภาพชินตาคนในพื้นที่ไปแล้ว ลิงดื่มน้ำอัดลมจากกระป๋อง “พวกลิงเรียนรู้จากมนุษย์”
วันนี้ไปเมืองลิงกัน ครั้งนี้หลายฝ่ายจริงจัง จะแก้ปัญหาให้คนกับลิงอยู่ด้วยกันได้ ถึงขนาดมีการสร้างเมืองลิงขึ้นมาโดยเฉพาะด้วย แล้วเราจะได้เห็นชัดเจนเมื่อไหร่ ไปติดตามกัน
กรณีปัญหาลิงแสมในจังหวัดลพบุรี โดยเฉพาะเขตเทศบาลเมืองลพบุรี ที่ขยายพันธุ์จนสร้างความเดือดร้อนให้กับชาวบ้าน ถึงขั้นต้องทำกรงล้อมบ้านบ้าง หรือหนักสุดต้องย้ายบ้านหนี ล่าสุด นายศิริชัย อัมพร เป็นหนึ่งคณะกรรมการแก้ปัญหาเรื่องลิง เปิดใจตอนหนึ่งว่า ได้ไปประชุมเรื่องลิงโดยเฉพาะตอนที่เรายื่นหนังสือให้กับท่าน นายเศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรี 9 ก.พ.67 ที่ผ่านมานั้นมา เปิดงานแผ่นดิน “สมเด็จพระนารายณ์มหาราช” ในปัญหาเรื่องลิงและที่รัฐสภาตนเองเป็นตัวแทนเข้าร่วมประชุมเกี่ยวกับเรื่องลิงโดยเฉพาะ ได้ปัญหาความเดือดร้อนของเรื่องลิง ทางรัฐสภาทางเราที่ได้ยื่นหนังสือต่อท่านนายกรัฐมนตรี
ไปแล้วนะ ทางรัฐสภาจึงเชิญตัวแทนเข้าร่วมประชุม หลากหลาย เช่นเทศบาลเมืองลพบุรี องค์การต่างๆ แต่งตัวแทนร้านค้าในตัวเมืองที่ประกอบธุรกิจในปัจจุบัน
ตลอดถึง ยกตัวอย่างเช่น สัตวแพทย์หญิงจุฑามาศ สุพะนาม หรือหมอเตย สัตว์แพทย์จิตอาสา
ที่เข้าร่วมประชุมในครั้งนี้ด้วย หารือแก้ปัญหาเรื่องลิงคุยปัญหาทุกอย่าง เช่นส่งผลกระทบอย่างไรบ้างและ จะอยู่ด้วยกันแบบไหนบ้าง
ปริมาณที่เหมาะสม สรุปว่า ปริมาณลิงลพบุรีมีจำนวนมากขึ้น และมีจำนวนลิงมากขึ้น ที่จะควบคุมได้ยากขึ้น
เมื่อก่อนมีจำนวนลิงแค่ 400-500 ตัว ที่เราก็พอฟังนะ
แต่ปัจจุบันมันมีเพิ่มขึ้นก็จำนวน 4,000-5,000 ตัว มันเยอะขึ้นนะ เหมือนคนเรานะเยอะขึ้นมาแย่งทำมาหากินกันไม่แตกต่างกัน
มาคุมกำเนิด หาสถานที่ที่เหมาะสมให้เขาอยู่ จะบรรจุเอาไว้เสนอรัฐบาลต่อไป จะแก้ปัญหาให้กับคนลพบุรีได้อย่างไร กระถางคนไร้ที่อยู่ เช่นคนที่อยู่เพชรบุรี เขาสมโภชน์ ล่าสุดที่ผมไปไปที่อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี ที่เขาวงกต มีปัญหาเรื่องลิงและมีหลายๆที่ เช่นใกล้ๆบ้านเรา เขาจีนแล ที่นี่มีนกยูงอาศัยไปอยู่จำนวนมาก ปัจจุบันก็มีปัญหาเรื่องลิงมากินไข่นกยูงทำให้นกยูงสูญพันธุ์ นี่ก็เป็นประเด็นอีกละ ใช่ครับผมว่าลิงไปกินไข่นกยูงเพราะมันอร่อย
เช่นที่ตัวเมืองลพบุรีลิงมันชอบกิน กินทุเรียน กินยาคูลท์และนมเปรี้ยว นี่คือของโปรดของลิงลพบุรี ใครไม่เชื่อก็ลองดูว่า ยกตัวอย่างเช่นลองถือทุเรียน ยาคูลท์และนมเปรี้ยว ผมเชื่อว่ามันแย่งแน่นอน นี่คือของโปรดของมัน ลิงไม่แย่งผมยอมให้ท่านเตะผมได้เลย ผมเอาหัวไปประกันว่ามันแย่งจริงๆ
ก็มีคนเมตตาเอามาเลี้ยงเช่นเอาทุเรียนและขนมเปรี้ยวพร้อมด้วยยาคูลท์นั่นแหละของชอบมันเลยล่ะมาเลี้ยงพวกบรรดาลิงลิงคนที่ให้ก็ได้บุญได้กุศล
และเราก็ไม่ว่ากัน ผมขอร่วมมือร่วมมือการจำความสะอาด ช่วยกันเก็บขยะเศษขวดนมเปรี้ยวและยาคูลท์ไปทิ้งถังขยะให้เรียบร้อยช่วยรักษาความสะอาดในเมืองก็ไม่มีใครว่าหรือเลี้ยงให้ถูกจุดที่ทางเทศบาลเมืองลพบุรี กำหนดเอาไว้ รับกันได้อยู่ครับ
ทางผมโดนผลกระทบก็คือร้านแรกที่ตั้งอยู่ตรงข้ามพระปรางค์สามยอด เยื้องๆโรงหนังภาพยนตร์มาลายดราม่า ร้านเก่าโดนกระทบมากเพราะที่ด้านจำนวนลิงเยอะมาก ทำการค้าไม่ได้เลยจึงย้ายมาอยู่ที่นี่เพราะมันอยู่ห่างชุดลิงมาแล้วก็รู้จุด อย่าให้อาหาร เขาก็ไม่มาอีกและไม่มารบกวนเรา เพราะเราไม่ให้อาหารเขาเขาก็ไม่มารบกวนเรา ตราบใดที่เราให้อาหาร เขาจะรู้ล่ะมีที่อยู่ที่กินที่อยู่ อาศัย เขาจะพาพวกมาจาก หนึ่งตัวเป็นร้อยตัว ไม่สามารถรับรองได้
นี่คือประเด็นปลีกย่อย ซึ่งทางกลุ่มอนุรักษ์ เขาไม่เคยอยู่จุดนี้เขาก็ไม่รู้ปัญหาเหล่าเหล่านั้น เช่นยกตัวอย่างชาวบ้านเดือดร้อนอะไร ข้อสรุปที่ไปประชุม ในครั้งนั้นก็ดีนะ เมื่อก่อน 20ปี เมื่อก่อนเข้าประชุมต่างคนต่างไป เรื่องก็หายไปแต่ในปัจจุบันบันทึกที่ประชุม มีลายลักษณ์อักษร บันทึกเอาไว้เป็นมีเอกสารยืนยันทุกขั้นตอน ทุกอย่างมีมีล้อแม็ก ทุกขั้นตอนทำอะไรบ้างเขาต้องแจ้งเรา ดีทุกครั้งที่เราเคยไปประชุม เหมือนเราก้าวไปแล้วอีกอีกขั้น เราจะก้าวไปถึงฝั่งคอยดู
เราต้องติดตามเรื่องตลอด ความคิดตะกร้าไปถึงฝั่ง นี่คือความคิดของผมนะ ศิริชัย ใจผมนะ เมื่อก่อนลิงมันมีน้อย เขาก็ลงชื่อว่าลิงแสม
เป็นสัตว์สงวน ที่ลพบุรีมันมีเยอะมาก เราไปแตะต้องมันไม่ได้นะ ไปตีมันก็ไม่ได้ผิดกฎหมายนะผิดพรบคุ้มครองสัตว์ ยกตัวอย่างเช่นสุนัขกัดเราเราไปตีมันไม่ได้นะผิดพรบคุ้มครองสัตว์ ตีมันก็ติดคุกนะ ต้องให้กรมอุทยานมาเคลียร์ปัญหา มันเป็นเรื่องยากทุกพื้นที่มันบริหารจัดการไม่ได้
ต้องเซ็น MOU ต้องมีงบประมาณ ในการบริหารมันลำบาก สมมุติเราถอดชื่อมันออกมาจากสัตว์สงวนได้นะ ทุกที่ ไม่ว่า ที่เพชรบุรี ที่เขาจีแล และที่เขาสมอคอน
ให้ท้องถิ่นมาดูแล บริหารจัดการ ให้อยู่ด้วยกันได้ อีกเรื่องหนึ่งก็คือเรื่องทำหมัน
แบบต่อเนื่อง เช่นทำแค่ 300 คุณทำแค่ 100 ตัว
ปีไหนก็ไม่สำเร็จ ต้องsoft wordยกตัวอย่างเช่นมีพันตัว เช่นทำแค่ 500 ตัว แค่คุณทำแค่ร้อยตัว มันมากกว่าที่จะคุมกำเนิด .การต่อเนื่อง แค่มี 2,000-3,000 ตัวตอนนี้ล่ะแก้ยาก ต้องใช้งบประมาณเยอะ หยุดยาวมาถึงตอนนี้ เรายืดเยื้อมาตอนนี้ เพราะเรื่องปัญหาลิงเราคุยกันมา 20 ปีก่อนแล้ว ไม่ใช่มาคุยมาจากปัจจุบันนี้
การทำรถแม็กระยะสั้น ระยะยาว เช่น การทำมะยะสั้นอย่างไง ระยะกลางอย่างไรและระยะยาวอย่างไร
หาที่อยู่ให้เขา เช่นยกตัวอย่างว่าเรามีกรงเช่นเราใส่ไป 1,000 ตัว คิดออกแปลว่าลิงตัวหนึ่งมันกินวันละ 20 บาท เช่นวันละ 20,000 บาทใครจะจ่าย
งบประมาณไม่มีแน่นอนเพราะต้องใช้งบประมาณมหาศาล มันก็เดือดร้อนโครงการก็ไม่เสร็จ
ศิริชัย บอกว่า ใจผมนะเรามีซับลังกา อาคารมี 90,000 กว่าไร่ อยู่แถวลำนารายณ์ หรือชัยบาดาล แถวนั้น ให้บรรดาลิงไปอยู่ที่นั่นอยู่กลางธรรมชาติ ที่นั่งก็มีน้ำตก มีน้ำมีทรัพยากร อยู่กับป่ามีเวศน์อยู่แล้วเราก็ประหยัดค่างบประมาณ ถ้าทำกรง ต้องใช้งบประมาณมหาศาลโครงการสำเร็จแน่นอนผมฟันธงเลย
ต้องถือแบบนี้นะ เยอะไปเยอะมา อนุมัติและไม่อนุมัติ ทำให้ลิงเพิ่มจำนวนมากขึ้น มันเจริญพันธุ์ไว เราก็แก้ปัญหาได้ยากที่สุด
ปัญหาก็พันมาตลอด ก็ทำไม่ได้ ทุกคนต้องหนีลิง ศิริชัย เปิดใจต่อต่อไปร้านจะทำกรงขายของเหมือนเมื่อก่อนคนอยู่หน้าร้านต่อไปก็อยู่ในกรงยื่นซื้อขายของอยู่ในกรง ก็มีแล้วนะก็คือร้านตรงข้ามพระปรางค์สามยอดมีกรงไว้หน้าร้านแล้ว ทำให้ลิงอยู่ข้างนอกสบาย ลิงอยู่นอกกรงแต่คนอยู่ในกรง เราก็อยากขายของ มันซีเรียสคนทำการค้า ปัจจุบันการค้าก็ไม่ดี ลูกค้ามาจอดหน้าร้าน บรรดาลิงมันก็ดึงยางและกัดยางทำให้ เขาก็ไม่มา
ส่งผลในด้านเศรษฐกิจ ในตัวเมือง มาช่วยกันแก้ปัญหากัน ให้สำเร็จเรื่องอื่นก็ตามมา เป็นเรื่องจุดตะกายให้กับผู้คนออกมามารวมพลัง เอาปัญหาขึ้นมา
แต่อีกมุม ‘หมอเตย – จุฑามาศ สุพะนาม’ สัตวแพทย์ที่คลุกคลีกับลิงลพบุรีมายาวนาน ก็สะท้อนให้สังคมได้ร่วมกันฉุกคิด ว่า ไม่เคยมีสูตรสำเร็จ หรือไม่มีตำราใดที่บอกว่า ลิงที่เติบโตมาท่ามกลางเมืองหรือใช้ชีวิตร่วมกับมนุษย์ จะต้องมีวิถีชีวิตแบบไหน ?
เพราะธรรมชาติของลิงลพบุรี มักจะเลียนแบบพฤติกรรมของคนที่กระทำต่อพวกมัน การที่ลิงได้รับอาหารแบบมนุษย์ ก็ทำให้การเจริญพันธุ์เร็วกว่าปกติ จนทำให้ลพบุรีมีประชากรลิงมากขึ้น นำมาสู่ปัญหาการใช้พื้นที่ทับซ้อนกันระหว่างลิงกับคน
การจับพวกมันทำหมันเพื่อควบคุมจำนวน อาจไม่ใช่หนทางที่จะจบปัญหานี้ แต่สำคัญคือต้องมีพื้นที่รองรับ และสร้างระบบนิเวศที่เหมาะสมให้กับลิงด้วย ซึ่งหมอเตยเองก็เป็นอีกหนึ่งกำลังสำคัญที่เข้ามามีส่วนดูแลและแก้ไขเรื่องนี้
หมอเตย ในฐานะสัตวแพทย์ที่ดูแลลิงมาตั้งแต่ปี 2546 เคยเป็นสัตวแพทย์คนแรกประจำโรงพยาบาลลิงในสวนสัตว์ลพบุรี จนในที่สุดต้องมาเปิดคลินิกรักษาลิงที่เจ็บป่วย เป็นที่มาของความผูกพัน เธอจึงเชื่อว่า การแก้ปัญหาลิงที่ยั่งยืน จำเป็นต้อง ‘สร้างสมดุล’ ระหว่างคนกับลิงให้เกิดขึ้นจริง
“สุทิพย์ ตันติวงศ์” เจ้าของร้านชโยวานิช พื้นที่อาศัยของลิงตึก เล่าว่า ลิงเพิ่มประชากรมากขึ้น แต่ไม่ได้มองว่าเป็นปัญหาและอยู่ร่วมกันได้ บางครั้งลูกค้าก็จะนำอาหารมาให้ลิงที่เข้ามาในร้าน บางตัวแวะเข้ามานอนกลางวันและช่วงเย็นจะกลับเข้าฝูง
ปัญหาเหล่านั้นมาร่วมแก้ปัญหาเรื่องลิงเป็นรูปประธรรม เพราะบางเรื่องเราก็แก้ปัญหาได้ช่วยกันคิดช่วยกันแก้ ผลไม้คนละมือเชื่อแก้ปัญหาเรื่องลิงล้นเมืองได้
นันท์นภัส ลิ้มนุสนธิ์
ผู้อำนวยการศูนย์ข่าวภาคกลาง หนังสือพิมพ์ 5 เหล่าทัพ
